Tijdens de mobilisatie 1914-1918 trapten de militairen die in Werkendam gelegerd waren regelmatig een balletje. Al spoedig daarna hadden de Werkendammers de smaak van het spelletje te pakken en werd – in 1924 – de eerste voetbalclub opgericht: de Werkendamse Voetbal Vereniging (WVV). Maar daar bleef het niet bij. Ook voetbalverenigingen als Door Vrienden Opgericht (DVO), Samenspel Over Wint (SOW) en Excelsior ontstonden en verdwenen weer. Op 13 april 1932 werd SVW (Steeds Voorwaarts Werkendam) opgericht. Echter er bleek al een vereniging met die naam te bestaan en daardoor werd in 1935 de naam gewijzigd in Kozakken Boys.
Van de Kozakkenstoep ...
In de uiterwaarden grenzend aan de Merwede, daar begon het Werkendamse voetbalhart sneller te kloppen. In december 1813 kwamen ruiters uit het verre Rusland via een stoep op de Sleeuwijksedijk terecht en bevrijdden Werkendam en omgeving van de gehate Fransen. De plaatselijke bevolking keek haar ogen uit naar die vreemde mannen op kleine paardjes: Kozakken werden ze genoemd. Later werden bij die stoep op zaterdagochtend de koeien verschaard, de flatten opgeruimd en het weiland speelklaar gemaakt. De zaterdagmiddag was hét moment dat het dorp uitliep naar het inmiddels als Kozakkenstoep bekende 'speelveld'. Ja, je moest ook betalen om de wedstrijden van dichtbij te mogen volgen. Sommigen bleven liever op de Sleeuwijksedijk staan maar daar stak het bestuur al snel een stokje voor. Er werden grote jute schermen geplaatst dus kon je de wedstrijd op de dijk nog wel horen maar niet meer zien … Het aantal toeschouwers groeide daardoor steeds meer. Groot nadeel van dit terrein was natuurlijk dat er niet gevoetbald kon worden als de Merwede bezit nam van de uiterwaarden. Want ook toen kwam hoog water regelmatig voor.
… via De Vierlaan ...
Uiteindelijk kon Kozakken Boys in 1959 verhuizen naar een nieuw complex aan de Wilgenlaan. In deze nieuwbouwwijk waren nog maar weinig huizen te bekennen. De vereniging werd steeds populairder en de zelfwerkzaamheid was bijzonder groot. De vele vrijwilligers bouwden mee aan de kleedlokalen, een kantine en tenslotte een grote tribune. Het sportcomplex kreeg later (1979) de toepasselijke naam van 'De Vierlaan'. De voetbalvelden waren ingesloten door vier lanen: de Wilgenlaan, de Van Randwijklaan, de Raadhuislaan en de Sportlaan.
Het dorp Werkendam groeide en 'De Vierlaan' werd rondom ingebouwd. Uitbreiden was niet meer mogelijk. De gemeente wilde maar al te graag dat Kozakken Boys zou vertrekken naar de buitenzijde van het dorp. Na jaren van overleg werd er overeenstemming bereikt.
… naar De Zwaaier
Aan het einde van de vorige eeuw werd een nieuw sportcomplex in de Werkense Polder aangelegd. In 2001 was het zover en betrok Kozakken Boys het prachtige sportcomplex De Zwaaier. Nol Visser was de bedenker van de originele naam die betrekking heeft op het rijswerk. Bij het afzinken krijgt een zinkstuk namelijk op het laatste moment een zwaai en komt zo op de juiste plaats terecht.
Op het sportcomplex De Zwaaier mocht Kozakken Boys in de bekercompetitie al aantreden tegen PSV (0-2) en Ajax (1-2 na verlenging). Duizenden toeschouwers waren getuige van deze hoogtepunten in de Werkendamse voetbalgeschiedenis.
Met uitzondering van drie seizoenen speelde Kozakken Boys altijd op het hoogste amateurniveau. Het eerste kampioenschap in de hoogste klasse dateert alweer uit het seizoen 1984-1985. In 1991 (na degradatie), 1992, 1993 en 1995 werd er eveneens een titel gevierd. Dit gebeurt meestal op zeer uitbundige wijze. Daarnaast zijn er in de afgelopen jaren diverse periodetitels en tournooizeges behaald.
Al sinds de tweede wereldoorlog speelt Kozakken Boys een uitermate belangrijke rol in de Werkendamse samenleving. Met de steeds verdergaande professionaliseringstrend in het amateurvoetbal is deze rol steeds verder ontwikkeld naar een bijzondere regiofunctie. Supporters, spelers en sponsors zijn allang niet meer alleen in Werkendam te vinden. Als er een cirkel met een straal van 30 kilometer rondom Werkendam wordt getrokken, dan dekt dit grotendeels Kozakken Boys' samenleving.
De binding met Kozakken Boys is voor eeuwig. Eénmaal besmet met het virus blijf je betrokken bij het wel en wee van de club. Een pakkend voorbeeld hiervan is het feit dat van de ongeveer 1.050 leden, maar liefst 350 leden niet actief deelnemen aan de voetbalsport, maar de vereniging wel trouw blijven.
De clubkleuren van Kozakken Boys zijn rood en wit. Het witte shirt met het clublogo op het hart gedragen, gecombineerd met een rode broek en rode kousen, maakt het traditionele thuistenue van Kozakken Boys een prachtig geheel.
Geraadpleegd:
Van Uiterwaard naar “De Vierlaan” – De ontwikkeling van de voetbalsport in Werkendam – door Bert Cattel. Met dank aan Bas voor den Dag.
